ساز چنگ

چنگ را در زبان ایتالیایی و اسپانیایی arpa در زبان آلمانی harfe در زبان فرانسوی harpe و در انگلیسی harp می نامند.

یک ساز زهی مثلثی شکل از جنس چوب های افرا و گردو است که در اندازه های مختلف ساخته می شود و تعداد سیم ها از 19 تا 47 است.

با توجه به قدمت چنگ در تاریخ طی سالیان این ساز در اشکال متفاوت با تعداد سیم های متفاوت وجود داشته به طوری که در ابتدا دارای 4 سیم سپس 11 سیم و در دوران اسلامی به 35 سیم رسیده است.

چنگی که در اواخر قرون وسطی در اروپای غربی رایج شد به شکل مثلث بود و در سال 1720 این ساز تکامل بیشتری یافت و پدال هایی را بر آن افزودند که بر قدرت نوازندگی ساز افزود سپس در سال 1810 شخصی به نام سباستین آرا این ساز را تکمیل تر کرد و این ساز توانایی نواختن گام های کوچک و بزرگ را پیدا کرد.

از آن به بعد استفاده از این ساز در ارکستر ها رواج یافت و به شکل امروز رسید.همچنین بدنه چنگ ها که ابتدا کمانی شکل بود بعد ها صاف شد و ساختار محکم تری پیدا کرد.

چنگ های امروزی شامل گردن ستون سیم و جعبه طنینی هستند.جنس سیم های ساز چنگ از روده ی گوسفند و در اصوات بم از جنس فولاد است. در این ساز نت دو را با رنگ قرمز و نت فا را با رنگ آبی یا سیاه و سایر نت ها را با رنگ سفید مشخص میکنند. جعبه صوتی چنگ گاهی مستقیم و بدون انحنا و در مواردی منحنی بوده است.

برای به صدا در آوردن این ساز باید از کف دست و چنگ زدن بر سیم ها کمک گرفت. برای نواختن به هیچ عنوان از زخمه استفاده نمیشود و تنها باید ازانگشتان دو دست کمک گرفت. تکنیک نوازندگی این ساز در جهان هشت انگشتی است اما در ایران طبق اطلاعات به دست آمده از مستندات باستان شناسان ده انگشتی است.

برخی از چنگ‌ها دارای پدال هستند که به آن‌ها pedal harp می‌گویند. پدال چنگ‌ها دارای گستره‌ی صوتی شش و نیم اکتاو، وزن ۳۵ کیلو گرم، ارتفاع ۱۸۵ سانتی‌متر عمق یک متر و عرض ۵۵ سانتی متر هستند. چنگ‌های دارای پدال معمولا ۴۰ تا ۴۷ سیم دارند. این ساز دارای هفت پدال است که هرکدام وظیفه‌ی دیز یا بمل کردن یک نت را بر عهده دارد. هر پدال می‌تواند در ۳ حالت قرار بگیرد، در حالت بالا نت بمل اجرا می‌شود، در حالت وسط نت طبیعی اجرا می‌شود و در حالت پایین نت دیز اجرا می‌شود. توجه داشته باشید که در پدال هارپ ۳ سیم هیچ وقت دیز یا بمل نمی‌شوند که عبارتند از: زیرترین سیم (سل،G) و بم‌ترین سیم (دو،C) و سیم بعد از آن (ر،D).
چنگ‌هایی که پدال ندارند دارای یک بازو برای تغییر کلید‌ها هستند که قادر به کنترل فقط یک سیم در آن واحد هستند.

منبع:ستاره

https://setare.com/